پایگاه خبری پیک سیلک: مسعود دهقانی/ داستان نایب حسین کاشی مطلب ابهام و اسرار گونه ای نیست که کسی از آن بی اطلاع باشد خاصه آن که چندان کهنه و کهن نیست که دست روزگار بر آن راه یافته و یا فصولی از آن را محو و یا مغشوش کرده و برگی یا برگهایی از آن را باد داده باشد.
همه می دانند که تبار نایب حسین از طایفه لر بیرانوند است که بر اثر بازی روزگار جمعی از آنان در کاشان مقیم شده اند و از میان آنان مردی دلیر و بزن بهادر و نترس،با استفاده از ضعف دولت قاجاری در کاشان سواری چند فراهم کرده و به کمک آنان و احیانا یاری چندتن ازامثال خود قدرتی یافته و خود را از تحکم اعمال دولتی رها کرده و به تدریج جانشین آنان گردیده و از مردم ابتدا مطالبه مالیات کرده و سپس خاهان نقد و جنس شده،حتی به پست دولتی هم دست تجاوزی دراز کرده و به مرور زمان نفوذ خود را تا یزد و خورو بیابانک توسعه بخشیده تا جایی که دولت از روی ضعف قسمتی از قم تا یزد را به پسرش ماشالاخان سپرده و حوادث روزگار آنان را به سیاست کشیده.
حسین پشت مشهدی چگونه «نایب حسین کاشی» شد؟
نایب حسین کاشی ابتدا در کاشان به نام حسین پشت مشهدی معروف بود و در محله پشت مشهد این شهر سکنی داشت. در کتاب نایبیان بر اساس اسناد در این باره شرح مفصلی آمده است که گوشه ای از آن چنین است:
"در آن هنگام سهام السلطنه عرب عامری حاکم کاشان بود و در کاشان نیز منزل مجللی که شبیه به قصر است داشت که محل زندگی و حکومتش بود... در این زمان حاکم کاشان اضافه بر مسئولیتهایی که داشت مسئولیت چاپار یا به اصطلاح امروزی اداره پست و مراسلات و محمولات پستی در منطقه ای در نزدیکی نطنز که کوهستانی است، به وسیله دزدان چپاول می شد و به غارت می رفت و حاکم مذکور با توجه به این که در منطقه کاشان و اطراف از نفوذ زیادی برخوردار بود، در مهار این امر نتوانست کاری از پیش ببرد.
از آنجا که این امر به دفعات و مکرر پیش آمده بود، سهام السلطنه از طرف حکومت مرکزی سخت تحت فشار قرار گرفت تا بلکه سر و سامانی به این آشفتگی و ناامنی دهد. ولی با این که خان حاکم، نیرو و قوای مسلحی هم که برای برقراری امنیت کافی بود در اختیار داشت هرگز نمی توانست امنیتی را که مد نظر بود برقرار کند...
آقا میرزا ولی الله که با سهام السلطنه حشر و نشر داشت روایت می کند که روزی از روزها در خانه سهام السلطنه بودم که حسین کاشی وارد شد..
خان ظاهرا پس از چندین و چند روز تفکر و اندیشیدن برای حل معضل چپاول و غارت چاپار مسیر کاشان تا یزد به این نتیجه رسیده بود است که اگر بتواند با حسین کاشی در انجام این ماموریت که ارتباط مستقیم با حیثیت و آبرو و بقای خان داشت کنار بیاید و به تفاهم برسند، شاید بتوانند کاری از پیش ببرد و از عهده وعده هایی که به حکومت مرکزی در این باب داده است سر بلند بیرون آید. حسین کاشی به واسطه شجاعت و دلیری و نداشتن ترس و هراس از نزاع و درگیری و به ویژه تیر اندازی او که در عصر خود بدیل نداشت، در بین مردم از شهرت خاصی برخوردار بود...
پس از ورود به منزل خان، حسین سعی کرد تا هر چه بیشتر نزدیک به جایگاه او بنشیند ضمن این که افرادی دیگر از بزرگترها و کوچکترهای شهر در مجلس بودند....
خان ابتدا صحبت را آغاز کرد و شرح نا امنی و راهزنی راه کاشان تا به یزد را برای حسین کاشی گفت و مانند یک مشاور عالی حکومتی و همچنین نظامی از حسین کاشی چاره و اندیشه معضل به وجود آمده را جستجو می کرد. خان گفت به نظر شما چه باید کرد؟ چقدر نیروی تفنگدار می خواهد؟ و چقدر زمان می خواهد...؟
در این هنگام حسین کاشی لب به سخن گشود و خطاب به خان این مطلب را اظهار کرد: این کار، کار مهمی نیست و خیلی راحت و آسان می توان راه کاشان -یزد را امن کرد.
در بین این صحبت خان گفت که من می توانم تعداد دویست نفر تفنگدار زبده در اختیار هر کس که مصلحت بدانی قرار دهم و جیره و مواجبی هم برای شما مقرر می دارم که فرماندهی عملیات را با تفنگداران من که در اختیار شما قرار می گیرند، بر عهده گیری و نظم و امنیت راه مذکور را برقرار کنی. حسین کاشی گفت، من به تفنگداران شما نیاز ندارم و خودم یک تنه می توانم از عده برآیم....
خان گفت شرایط شما برای انجام این امر چیست؟
حسین کاشی گفت شرایط من این است، اولا باید فرمان "نایبی حکومت کاشان" را به خط و مهر خودتان به نام من صادر فرمایید که این اولین خواسته و شرط من است. خان شروع به چانه زدن کرد و گفت که حکومت من نایبش معین است و نایب حکومت باید کسی از خانواده های برجسته شهر باشد. شما در چنین مرتبه ای نیستی و چنین شرایطی را هم نداری. من چطور می توانم شما را به عنوان نایب خودم به حکومت مرکزی معرفی و بعد هم به مردم کاشان معرفی کنم...سپس خان ادامه داد که شروط دیگر شما چیست که بلکه با آن شرایط شما بتوانیم توافقی حاصل کنیم.
حسین کاشی گفت حرف و مطلبی غیر از این می توان به آن اضافه کرد و این همان صدور"حکم نیابت حکومت کاشان" است که باید جناب خان به نام من صادر و امضا و مهر کنند و من بعد از این ملقب به "نایب حسین کاشی" شوم.
پس از این گفتگو نایب حسین از خان می خواهد که بعد از صدرو حکم نیابت در مجالس سمت راست خان بنشیند و از قاشق و چنگال و دیگر لوازمی که خان استفاده می کند، استفاده کند..
در همین حین منشی خان از راه می رسد و خبر غارت محموله دولتی در نزدیکی نطنز را به خان می دهد و برای رهایی از مشکلات موجود از ناامنی به خواسته نایب حسین تن در می دهد پس از احراز این منصب و قبول شرایط وی از سوی خان،همان روز که ظاهرا وقت ناهار بود ناهار را در حضور جمع اندک حاضر در منزل خان صرف کرد،نایب حسین به خان گفت همین الان باید به سمت نطنز حرکت کرد این منطقه حوالی عباس آباد آنجاست یا حتی کم جلو تر که این منطقه دارای دره و گردنه و کوه و کمر است و راهزنان اینجا را برای چپاول اموال مردم انتخاب میکنند و این مکان،مکان خوبی برای جنگ و گریز است.
نایب حسین سرانجام خان حاکم کاشان را وادار به حرکت کردضمن اینکه خان هیچگاه خود در چنین گیر و دارهایی شرکت نکرده بود و زیاد هم مایل به رفتن نبود و هرچه خاست نایب حسین را با دویست سوار تفنگدار خود روانه کند و خودش هم نرود نشد و نایب حسین اصرار داشت که خان در کنار نایب حسین حضور داشته باشد خان با چادر و لوازم اسباب خانی با تفنگدارانش و نایب حسین هم به همراه پانزده نفر از افرداش یه راه افتادند.
ظاهرا در روز بعد به محلی که مد نظر نایب بود رسیدن نیمه شب بود که نایب بر سوار اسب خود شد و چند حلقه طناب و تفنگ خود را نیز به همراه برداشت و وارد شاه راه شد ناگفته نماند که اردوگاه خان دور از دسترس راهزنان بود
نایب به تخت و تاز در اطراف محل استقرار راهزنان پرداخت تا آنان را متوجه حظور کاروانی بکند ابتدا تیری شلیک کرد شیوه جنگ نایب به این طریق بود که بر زیر اسب میخابید و از بین دو دست اسب شلیک میکرد به همین شیوه تک تک راهزنان را اسیر کرد و هریک از آنان را که اسیر می نمود با حلقه های طنابی که داشت دستهای آنان را میبست تا آن که پس از دو ساعت جنگ و گریز تعداد شانزده نفر راهزن را بدون آنکه به خود نایب آسیبی برسد دستگیر کرد و حال زمانی است که سحر هنگام است جالب این که در این مدت تمام دویست تفنگدارا خان و همچنین خود خان به خاب ناز فرو رفته بودند
وقتی خان از خاب برخاست هم خوشحال شد هم متحیر که چنین فردی با این لیاقت و شجاعت چنین کار بزرگی را یک تنه انجام داده و این همه افراد نظامی تحت امرش هیچ نقشی و عملی در این کارزا نداشتند از این زمان به بعد بر اساس فرمان صادره از سوی خان (سهام السلطنه)، حسین کاشی به سمت نیابت حکومت منصوب گردید و تا زمان از بین رفتنش، نامش با این منصبی که برایش به وجود آمد، همراه گردید و از آن زمان به بعد به "نایب حسین کاشی"مشهور و به همین نام نامیده شد.
شهر من
شهر ادب شهر هنر
شهر یکرنگی دلهای بزرگ
شهر آوازه ی گلهای بهار
شهر بیداری مردان سترگ
شهرمن،خفته به دامان کویر
بی نصیب از نفس ابر بهار
نا امید از تپش پنجره ها
مانده تنها ،تنها
شهر من منتظر باران است
شهر من کاشان است
*شعر از جواد جهان ارايي