با کاروان شعر و ادب کاشان/ملامحسن فیض کاشانی/قسمت هفدهم/(نخست از خداشناسی)

پایگاه خبری پیک سیلک : امیر محمد بامداد / بهر طریق خلاصه و مفید عشق در جهان ملامحسن به پایان رسید.هر چند ناگفته کم نبود اما میتوان باقی را به مشتاقان آن وجود عزیز سپرد.از این قسمت به مبحث خدا شناسی میپردازیم.فی الواقع اگر بخواهیم توضیح مختصری بدهیم باید بگویم که ما ابتدا از جهان ملامحسن شروع کردیم و حال به خداشناسی او میمردازیم.این دو حکم مبدا و مقصد را دارا هستند.انسن اندیشمند اولین نگاه عمیق خویش را از تماشای جهان کسب میکند.یعنی جهان او وادی ورود به اندیشه ی اوست.و اندیشه ی او انعکاس جهانِ مورد رویت او.اگر میگوییم مبدا ،منظورمان اینست که هر اندیشمندی چشم خویش را نسبت به جهانی از حوادث و حوائج و حالات و احوالات گشودست و آن آغاز مسیر او در جهت حق تعالی بوده است.خداشناسی نیز مقصد است.مقصد همان هدف است.اهمیت آنجاست که جهان اندیشمند به چه مقصدی ختم میشود؟ما این مقصد را یافته ایم و آن خداست و حال به شناخت این مقصد میپردازیم.چرا که هر مقصد نتایجی در بر دارد.در واقع هر مقصد نتایج کل مسیر را در خود به طور خلاصه جمع کرده است.این میان مبدا و مقصد را شناختیم و بعد از این به وسیله ای که ما را از مبدا به مقصد میرساند میپردازیم که او جز خود آدمی نیست و آنچه در درون آدمی میگذرد.ذکر این نکته را نیز نباید فراموش کرد که مبدا و مقصد خداست اما ما مبدا فکری را محل انعکاس مقصد اصلی میدانیم و از آنجا صرفا جهت آشنایی گام به گام شروع کرده و قدم بر میداربم.دیدیم که جهان ملامحسن با عشق شروع میشد و خوان گستران عشق او نیز توسط خداوند گسترانیده شده بود.پس ذهن منطقی میگوید خداوند خود به عشق آشناست و چون بانی بوده است باید گفت خداوند از عشق است و یا تامه و تمام عشق است چرا که در وجود خداوند به نقص هیچ صفت یا خصیصه ای وجود ندارد.
خدای ملامحسن خدای فضل و نور و رحمت است.این سه واژه هر کدام در ابیات او منعکس است و در این سه شاخه میگنجد.فضل خدای چیست؟فضل خدای،از علم سابق او تا قدرت های تمام او در این مسیر همه را شامل میشود.فی الواقع خداوند به فضل و دانش و لطف خود است که بندگان را سامان میدهد و جز این خارج از فضل اوست.خداوند هر چیز را به فضل خود صورت میبخشد.جایگاه مبدهد.نابود میکند و دوباره میسازد.نور نیز به معنای روشنی بخش دل و جان و یا به تعبیری روشنی بخش راه معرفت است.دقت بفرمایید که از نار استفاده نکرده است جرا که نار هر چند نور دارد اما سوزاننده نیز هست و دود او در چشم.نیز میرود.خداوند مشعله دار شبروان است.راه را انچنان روشن نگه داشته است که هر کسی میتواند راه را بیابد اما حجاب دیده ی ماست که کمی مشکل کرده است این جلوه ی حق تعالی را.حجاب دیده ام که میگویم منظور بر خود چشم نیست که منظور لوح پاک دل است که دیده آن را روایت میکند.خدای رحمت نیز خدای عارفان است.خداوند را انچنان مهربان جلوه میدهند که دیگر مجالی جز پرستش نیست.قول است که ذکر کرده اند عارفی پریشان حال سوی میخانه میدوید گفتند چرا این چتین آشوبی؟گفت آن چیز که من از رحمت او یافته ام گر بگویم هیچ احدی در عالم او را ز خوف نمیپرستد.
خدای عرف خدای عشق است و عشق بی رحمت و خطاپوشی موجب رسواییست.

اگر فضل خدای ما بجنبش جا دهد ما را
بعشق او دهیم از جان و دل فردوس اعلا را

نباشد لطف او با ما چه سود از زهد و از تقوی
چوباشد لطف اوبا ما چه حاصل زهدوتقوی را

بلی ما را نباشد کار بارّد و قبول او
که او بهتر شناسد خبث و طیب و طینت ما را

این سه بیت باب خداشناسی را مقدمه چینی میکنند که انشالله در قسمت بعد به آن خواهیم رسید.

ادامه دارد...