رمضان و روزه داری در عصرکرونایی

مسعود قرائتی/ اکنون رمضانی را تجربه می کنیم که با همه رمضان ها حتی در قرون قبل متفاوت است. رمضانی منهای نمادهای اجتماعی اش مانند نمازهای جماعت شلوغ تر از روز های عادی سال، جلسات قرائت قرآن، شبگردی هایی از روی سرخوشی بعد از افطار و در بعضی محلات فوتبال خیابانی با دروازه های کوچک.
 رمضانی فاقد ضیافت های رنگین افطاری و بالاخره جلسات احیای شب های قدر که اوج نمادهای جمعی است و سرانجام عید فطر که در شهر ما دید و بازدید و جشن بر مزار مردگان اجرا می گردد، همه و همه اینها به دلیل همه گیر شدن ویروس کویید ۱۹ تابو گشته بدون اینکه ماموری بر عدم اجرای این فرامین نظارت کند، احدی را یارای شکستن این ممنوعیت ها و محرومیت ها نیست.
 از سوی دیگر هیچ کس نمی تواند منکر آن شود که این مراسم و مناسک علاوه بر حالت روحانی و عرفانی رمضان نوعی حس نوستالژیک و خاطره انگیزی را برای هرکس زنده می کند. حتی از روزگار پهلوی تا سال قبل در آستانه ماه مبارک رمضان اطلاعیه ای از سوی ارگان های انتظامی صادر می گردید با خط  و نشان هایی هرگونه روزه‌خواری در ملأ عام را منع و خاطیان را مستوجب تعزیر و تنبیه می دانست. امسال دیگر نه تنها از این بگیر و ببند ها خبری نیست که رستورانها و اغذیه فروشی ها ماه‌ها قبل از رمضان به تعطیلی مرگباری کشیده شده است. در همه این وضعیت خاصی که اپیدمی ویروس کرونا گریبان گیر رمضان و نمادهایش شده یک نکته ظریف و شاید یک امتحان خوب نهفته است و آن اعتقاد و ایمان شخصی مسلمانان است که روزه داری شخصی، افطاری انفرادی، خواندن قرآن و دعاها در کنج عزلت و خارج از مساجد و صفوف مومنین محک زده میشود و الحق که مومنین واقعی چه زیبا از پس آن بر می آیند.
 دیگر هیچ کس از کسی نمی پرسد آیا روزه هستی یا نه تا طرف مقابل به دروغ ادعای روزه داری کند. اکنون که روحانیت کمتر فتوایی در زمینه کرونا و روزه‌داری صادر کرده است، عالمان علم پزشکی نیز نظر و استدلالی مبنی بر ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن دردوران روزه داری و در نتیجه سلب این واجب مطرح نکرده‌اند.
در خوشبینانه ترین نظریه مراجع دین و عالمان علم پزشکی و فتواهایی را صادر کرده‌اند که در نهایت تکلیف را به خود شخص واگذار می نماید. فحوای کلام آنان بر این امر دلالت دارد که هر گونه رفتاری که سلامتی شخص را به خطر بیندازد نه تنها واجب نیست بلکه حرام تلقی می شود و از سوی دیگر هنوز علم پزشکی به دلیلی برای ضعف بدن و هجوم ویروس در اثر روزه داری نرسیده است. در اینجا و برای نمونه نزدیک ترین دوست و همکار نشریه مردم سیلک را به حکمیت می طلبیم و شما را به خواندن نظر دکتر نیما ارزانی استاد حوزه و دانشگاه در این باب دعوت می نماییم.
 نیما ارزانی می گوید:" مطابق فتوای مراجع دین اگر فرد سالمی تنها به دلیل ترس از کرونا نخواهد روزه بگیرد این فعل او در زمره فتوا نبوده و وجوب روزه از او ساقط نمی شود." وی در پاسخ به گرفتن و نگرفتن روزه در این وضعیت خاص می گوید:"تکلیف بر عهده فرد قرار گرفته و بر این اساس نیز مراجع دین دو شرط عقلی و دستور طبیب را برای فرد مبنا قرار داده‌اند."
اکنون لحظه ای با خود خلوت کنیم و بار دیگر به ابتدای این نوشتار بازگردیم و رمضان امسال را با تمامی عمر ۱۴۰۰ ساله این ماه عزیز مقایسه کنیم حزن والایی وجودمان را فرا می گیرد. اگر کمی با خود صادق باشیم نمی توانیم منکر آن شویم که این سوال برای یک لحظه ذهن ما را به خود مشغول می‌دارد که به راستی چه چیز اسباب این دگرگونی گردیده است؟
به نظر می رسد محدویت های اعمال شده ر دوران کرونا بهانه ای مناسب باشد برای اینکه مردم در  رفتارهای اجتماعی و سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنند. برخی عادات غلط  و نیز سبک زندگی نادرست قبل از کرونا کمتر مورد توجه بود ولی بواسطه اجبار و وحشت کرونا مورد پذیرفته قرار گرفت. در هر صورت محدودیت های اجتماعی مختص کرونا کاهش خواهد یافت و در این راه نواندیشی و تدبیر متولیان امور دینی و مذهبی در  تطابق با شرایط جدید باعث رونق محافل و اماکن مذهبی خواهد شد و چه بهتر و شایسته تر که در این بازگشایی، نسبت به بازطراحی و مهندسی مجدد در تدوین شکل و محتوای مناسک و برنامه‌های مذهبی به قصد تعمیق اندیشه های ناب دینی در جامعه اقدامات و برنامه ریزی های مناسبی صورت گیرد.