شستا، رکورد تاریخ بورس ایران را شکست

مهدی وطن خواه برزکی/ دولت دوازدهم با هدف هدایت نقدینگی سرگردان جامعه به بورس، چهارشنبه 27 فروردین ماه با عرضه 10درصد از سهام شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی در بورس ، عظیم ترین عرضه اولیه تاریخ بورس ایران را رقم زد.
در این عرضه 6.7 میلیارد سهم "شستا" با محدوده قیمتی 850 تا 860 تومانی هر سهم و سهمیه 10 هزار سهمی هر فرد عرضه شد. اما به دلیل استقبال زیاد سرمایه گذاران،  به هر فرد حدود 3637 سهم  بیشتر تعلق نگرفت.
آنچه بر همگان روشن است استقبال بی نظیر مردم از بورس می باشد، چراکه طبق برخی آمارها تعداد شرکت کنندگان در بورس از 137 هزار نفر در شهریور سال 97 بعد از یک سال و نیم به 1میلیون و668  هزار نفر رسید است. 
در این میان عرضه اولیه شستا را می توان اوج استقبال مردم از بورس دانست . استقبالی که شاید در سال 99 با سیاست بورسی دولت می تواند فرصت باشد و هم تهدید، چرا که افراد با هر توان مالی و اندک سواد بورسی وارد بازار می شوند و هر حرکت هیجانی می تواند ضربه سنگینی برای خود و بورس به همراه داشته باشد. 
حال شاید از خود بپرسید اهمیت شستا در چیست؟ و چرا در یک اقدام بی سابقه رئیس جمهور در هیئت دولت از عرضه اولیه ای حمایت می کند؟
شستا ؛ هلدینگ چند رشته ای، متشکل از 187 شرکت که ازاین تعداد 82 شرکت بورسی هستند، که می توان به شرکت کارخانجات داروپخش، داروسازی اکسیر، داروسازی فارابی، داروسازی ابوریحان، و دیگر شرکت های پتروشیمی و سیمان  اشاره کرد. 
شستا، شرکت سرمایه‌گذاری عمومی که بازنشستگان و بیمه شدگان سازمان تامین  اجتماعی مالکان اصلی آن محسوب می شوند. اما از گذشته تا کنون اختیار تعیین مدیرعامل و هیئت مدیره این سازمان با دولت بوده و هست. به موازات آن  سیاستگذاری نیز مطابق میل دولت بوده و هرگز نتوانسته است خدماتی مفیدی به مالکان خود ارائه دهد.
عرضه شستا در بورس همچون تیری رها شده از کمان قرار است چند هدف را نشانه بگیرد ،که می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
1- جذب  بخشی از نقدینگی مازاد جامعه که حدود 2700هزار میلیارد تومان تخمین زده می شود ، که به جای گرایش به سمت حوزه های غیر مولد همچون طلاو ارز در شرایط کنونی نیازهای اقتصادی واحدهای تولیدی را تامین کند.
2- در حالی که اکثر بورس های جهانی شاخص منفی را تجربه می کنند بورس ایران رشد مثبت در پیش گرفته است،که با توجه به شرایط اقتصادی کنونی نشان از سیاست نخ نما شده دولت ها دارد که تمایل ندارند بورس را شکست خورده تحویل دولت بعدی بدهند.
3- شفافیت مدیریت و حسابرسی: یحیی آل اسحاق کارشناس و فعال اقتصادی اعتقاد دارد شستا پیش از این به یک مرکز قدرت سیاسی تبدیل شده بود که از این بابت کشور خسارت های فراوانی دید. در دهه شصت دولت برای جبران کسری بودجه اش بخشی از دارایی های شستا را قرض گرفت و بعد از مدتها در عوض آن قرض، تعدادی از واحدهای اقتصادی خود را به شستا واگذار کرد. 
با این وجود شرکت های شستا متأسفانه سودآوری زیادی نداشتند و زیان هایشان بعضا با پوشش های حسابداری و حسابرسی سامان می گرفت. که با این عرضه، اولین اثر بزرگش این خواهد بود که همه امور حسابداری، حسابرسی، مالی و مدیریتی این شرکت ها شفاف می شود بنابراین اتفاق مبارکی است و آثار خوب اقتصادی را در پی خواهد داشت.
4- عرضه سهام شرکت های شستا می تواند مقداری اوضاع بورس را منطقی کند و قیمت گذاری سهام ها براساس واقعیت های اقتصادی انجام شود. حال آنکه درباره بورس تعبیر "حباب" به کار می رود. 
به طور مثال به ادعای یکی از اساتید اقتصاد شرکتی که سه سال است طبق حسابرسی های صورت گرفته مشمول ماده 141 قانون تجارت است و ورشکسته اعلام شده سهام آن از 60 تومان به 6000 هزار تومان رسیده است که خبر ازسیطره سفته بازان بر بازار بورس می دهد. البته اگر  این حباب ها بترکد آثار بدی بر جای خواهد گذاشت.
5-  اما نقطه مقابل موارد ذکر شده به اعتقاد برخی کارشناسان این عرضه بیشتر شکل و شمایل کسب درامد برای دولت داشت، تسویه بخشی از بدهی250هزار میلیاردی دولت به تامین اجتماعی و بیمه ها. حال آنکه که دولت به دلیل بدهی های بالای خود به بیمه ها و همچنین بیکاری کارگران و پرداخت بیمه بیکاری در دوران کرونای، تحت فشار قرار دارد.گرچه دولت مدعیست عواید حاصل از این واگذاری در جهت رفاه کارگران و بازنشستگان به عنوان مالکان اصلی شستا هزینه خواهد شد.
اظهار نظر های متعدد مسئولان گویای آن است که شستا اولین و آخرین ابر هدلدینگ ارائه شده توسط دولت نخواهد بود و با توجه به اظهارات رئیس کل سازمان خصوصی‌سازی "ایمیدرو" هلدینگ بزرگ دیگری خواهد بود که پس از شستا راهی بورس خواهد شد که البته  عرضه آن  نیازمند دریافت مصوبه هیأت وزیران می باشد.